Жирийн хүүхдүүдээс ч илүү сурах эрмэлзлэл тэдэнд бий 

     Энгийн сургуультай адил шат, хана, толь, жижүүр ... гээд л бусдаас ялгагдах зүйлгүй. Харин коридорт  тааралдах хүүхдүүд нам гүмхэн бөгөөд хоорондоо дохиогоор харилцана. Энэ бол сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдийн сургууль билээ.

БСШУ-ы харьяа 29-р сургууль нь 21 аймаг, нийслэлийн дүүргүүдэд амьдардаг сонсгол хэл ярианы бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг хамруулж үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг сургууль юм. ХБИ-д зориулсан нийт 6-н тусгай сургууль байдаг. Үүнээс 2-нь л улсын хэмжээнд  үйл ажиллагаа явуулдаг байна.

Нэгэн ангийг сонгон ороход тохилог цэвэрхэн бөгөөд угаалтуур, ус буцалгагч түүний дэргэд аяга бас ганц компьютер харагдана. Хувцасны өлгүүрт сольсон хувцасаа эвхээд торонд хийгээд өлгөчихсөн. Сурагчид нь П хэлбэрээр зассан ширээнд гурав гурваараа сууна. Харин ганц хүүхэд л багшийн урд талын ширээнд суух бөгөөд тэрээр идэвхи чармайлттай ч хичээлдээ ер сайжирдаггүй гэж багш нь хэллээ.” Эдгээр хүүхдүүдийн үгийн баяжилт, ойлгоц, хийсвэр сэтгэлгээ сайн  хөгжөөгүй  тул юмыг харснаараа хүлээж авдаг.  Гэвч харааны хөгжил сайтай  учир  бидний олж хараагүй, бүр огт анзаардаггүй зүйлийг ч ажигласан байдаг”  гэж Монгол хэл, уран зохиол, хэл заслын багш М.Ариунзул хэллээ.

Монгол хэлний хичээл дээр багш нь үйл хөдлөлтэй зураг харуулан, өгүүлбэр хэлүүлэх аж. Чив чимээгүй орчин ноёлоход, хажуу эгнээнд суух сурагч багшаа би хэлье хэмээн дугарах нь хэл яриагаар анх харилцаж эхэлсэн үеийг мэдрүүлэх шиг. Аав хүү 2 түлээ хөрөөдөж байна хэмээх өгүүлбэрийг дохионы хэл хослуулан зөв хэлэхийг хичээн, амаа томоор ангайн, Аааав хүү хоёл түлээ хөлөөдөж ббайна гэлээ. Багш нь зөв хэлээрэй  гэхэд нь дахин алдахгүй хэлэхийг эрмэлзэж байлаа.

Тус  сургууль нь бусад ерөнхий боловсролын сургуулийг бодвол тасралтгүй үйл ажилгаатай тул хөрөнгө мөнгөний асуудал их үүсдэг байна. Захирал Ц.Гэлэгжамц хэлэхдээ: “Манай сургууль нь орчин үеийн тусгай хэрэгцээт боловсролын орчинг бүрдүүлэхийг эрмэлздэг ч техникийн шинэчлэл хийх  шаардлагатай байгаа юм. Мөн  урьд нь тусгай сургуулийн багшийг Орос Унгарт бэлддэг байсан. Гэтэл 90-ээд оноос гадаадад багш бэлтгэх асуудал зогссон. Тиймээс бид өөрийн орны сургууль төгсөгчдийг сургаж багш болгодог.  Багш нарыг дахин сургах, тусгай хэрэгцээт боловсролын арга зүйд мэргэшүүлэх шаардлага гарч ирж байгаа юм. Үүнд төрийн бодлого зохицуулалт хэрэгтэй дээ” гэлээ.

Үлдэгдэл сонсголтой хүүхдүүд нь чихэндээ сонсголын аппарат зүүсэн байх бөгөөд уг аппаратыг нь Шведийн хөрөнгө оруулалтаар хүүхдүүдэд үнэгүй тараажээ. Энгийн хүн түүнийг зүүгээд, сонсоход чих дэлсдэх шиг чанга байлаа. Ийм аппаратыг зүүчээд, тэд хичээлээ сайн сурах, ойлгох чин эрмэлзлэлтэйгээр багшийг юу хэл гэнэ, яг л дуурайж хэлэхийг оролдоно. Мөн тэд хамт байхдаа инээд хөөрөөр дүүрэн бялхаж, энэ тэрүүгээр гүйж харайн бие биетэйгээ тоглон наадна.

Хөнгөн хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд залуусыг ердийн цэцэрлэг сургуульд хамруулна. Харин хүнд хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг  тусгай сургуульд хамруулна гэж Боловсролын хуульд заасан байдаг. Гэтэл тус сургуульд  хөнгөн хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд залуус цөөнгүй сурдаг юм байна. .

Тэд бас зураг зурах авъяастай, том жижиг гэрүүд, өргөн гол, өндөр уул, том морь, хонины хашаа гэх мэт зурсан зургуудаа ханандаа өлгөжээ. Тэдний дундаас гурван гэрийг зэрэгцүүлэн зурсан зураг анхаарал татаж байлаа. Түүнийг зурсан сурагч “ Энэ бол аав ээж бид гурав. Бид хэзээ ч салахгүй энэ гурван гэр шиг байх болно” хэмээн итгэлтэйгээр бардам хэлсэн юм.

Бага ангийн багш Э.Шүрэнцэцэг “Сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд авиа таниулж, хэлж, уншиж сургахад багшаас маш их хөдөлмөр шаарддаг. Заасан бүгдийг сурах хүүхэд байхад, огт сурахгүй хүүхэд ч бий. Ер нь бол бид хүнд нөхцөлд ажилладаг ч зуу гаруй мянган төгрөгийн цалинтай. Тэгтэл солонгост ийм чиглэлээр ажилладаг багш нар сая хол гаргаж авдаг юм билээ.  Мөн Төрийн байгууллагуудаас хүмүүс ирж, янз бүрийн юм амлаад явдаг ч биелдэг амлалт нь ховор” гэж ярилаа.

Багш нь хичээлээ үргэлжлүүлэн Та нар хаана сурдаг билээ гэж асуухад Сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн 29р сургуульд сурдаг гэж дохиогоороо хэлэх хэд нь дохиж,  ярих нэг нь ярьж байлаа.

Энгийн хүмүүстэй зэрэгцэн сургуульд сурах хэцүү ч Б.Туул үүнийг даван туулжээ. Тэрээр  МУИС-ийг түүхийн багш мэргэжлээр төгсч, өөрийн сургуульдаа багшилж байгаа юм байна. “Эхний нэг хоёр жил хамт олондоо дасахад маш хэцүү байсан. Надад  уйлмаар дуулмаар ч үе байсан. Гэхдээ дохиогоор ярина гэдэг бас нэг соёл шүү дээ . Бид чинь зөвхөн сонсч, ярьж  л чадахгүй болохоос бусад бүх зүйлийг хийж чадна” хэмээн итгэлтэйгээр хэлсэн юм. 

ИДС-д ороход нь сурагчидаа дэмжихийн тулд  6-р ангиас үлдэгдэл сонсголтой сайн хүүхдүүдээ нэг анги болгодог байна.

11-б ангийн сурагч Н.Адъяабилэг “ Би ИЗИС-д аялал жуулчлалын мэргэжлээр сурах зорилготой байгаа. Гэхдээ ХБИ-д зориулсан шалгалт болон сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт байхгүй юм билээ” гэж харамсангуй ярьсан юм.

Мөн энэ хичээлийн жилээс модон эдлэлийн мужаан, хоол үйлвэрлэл, үсчин гоо засал, оёдол эсгүүр гэсэн дөрвөн мэргэжлээр анхан шатны сургалт явуулахаар төлөвлөсөн байна.